Gdy galaktyki rozrywają się nawzajem, pozostawiają po sobie eksplozję jasnych młodych gwiazd.
Czasami grawitacja jednoczy galaktyki, a czasami wywołuje spory. Udokumentowanie tych paradoksalnych procesów jest jednak nie lada wyzwaniem, nawet w dobie zaawansowanych teleskopów kosmicznych i modelowania astronomicznego.
14 lutego NASA i Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) opublikowały zdjęcie z Hubble’a, na którym widać trzy galaktyki łączące się w jedną. Nowo powstała formacja znajduje się w odległości 681 milionów lat świetlnych od Ziemi, w gwiazdozbiorze Raka. Siła grawitacyjna potrójnej fuzji jest tak duża, że pakuje pył w nowe gwiazdy i powoduje wybrzuszenia w obłoku galaktycznym (efekt znany jako zniekształcenie pływowe).
Fuzje są częstym sposobem wzrostu galaktyk i kształtowania się gwiazd w różnych warunkach. (Droga Mleczna, jaką znamy, jest prawdopodobnie wynikiem fuzji, o czym świadczy masywny garb w jej centrum). Zdarzenia te mogą być albo „gazowo mokre”, co oznacza, że strony biorące w nich udział są zimne i gazowe, albo „gazowo suche”, kiedy ciała są starsze i zużyły swoje gazy. Fuzje mokre charakteryzują się wyższym tempem tworzenia gwiazd i często prowadzą do powstania jasnych galaktyk eliptycznych.
Fuzja, którą Hubble dostrzegł w gwiazdozbiorze Raka, trwa już od ponad stu lat. Oznaczona jako IC 2431, została po raz pierwszy odkryta w 1896 r. przez francuskiego astronoma Stephane’a Javelle’a, który używał znacznie mniejszego teleskopu naziemnego. Choć określił ją jako fuzję poczwórną, naukowcy z NASA i ESA uważają, że w gazowej zawierusze znajdują się trzy galaktyki.
Tymczasem 5 tysięcy lat świetlnych stąd, w Mgławicy Rozeta, zderzenie dwóch mijających się galaktyk prowadzi do „burzy ogniowej formowania się gwiazd”. 22 lutego NASA i ESA zamieściły zdjęcie z Hubble’a, na którym widać, jak starożytna galaktyka NGC 2444 szarpie galaktykę spiralną NGC 2445 podczas trwającej tysiące lat świetlnych przejażdżki. Podczas gdy NGC 2444 ciągnie za sobą, jej potężne pole grawitacyjne wyrywa gazy z NGC 2445, tworząc szlak młodych niebieskich gwiazd. Te nowo narodzone gwiazdy spoczywają w sercu mniejszej galaktyki i szacuje się, że mają od jednego do dwóch milionów lat.
Ale jest też ciemna strona tej pary. Obraz Hubble’a ujawnia sieć czarnych gazów wyciekających z jądra narodzin gwiazdy; jej pochodzenie i składniki wciąż pozostają w dużej mierze tajemnicą. „Obserwacje radiowe ujawniają potężne źródło w jądrze, które może przewodzić wybuchom” – pisze ESA w swoim poście. „Źródło radiowe mogło zostać wytworzone przez intensywne formowanie się gwiazd lub przez czarną dziurę pochłaniającą materię płynącą do centrum”.
Obie agencje kosmiczne planują ponowne przeskanowanie formacji, gdy Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba będzie w pełni operacyjny. Kamera Webba pracująca w podczerwieni powinna być w stanie wykryć więcej gwiazd, które są spowite w pyle i niewidoczne dla liczących sobie dziesiątki lat instrumentów Hubble’a.
